Stres - plakat

Kalendarz świąt zawodowych - wrzesień

Rynek pracy i zawody w przyszłości

XXI wiek to czas dynamicznych zmian cywilizacyjnych, gospodarczych i społecznych. Pojawiają się nowe zawody i znikają tradycyjne. Zmiany na rynku pracy generują liczne pytania: jak będzie wyglądała praca w przyszłości? Jak będzie się zmieniała forma zatrudnienia? Jakie zawody powstaną lub przetrwają? I wreszcie, jakie kompetencje zawodowe będą najbardziej potrzebne?

Jakie znaczenie ma pojęcie „zawód przyszłości”?

Zawód przyszłości to bardzo nośna kategoria pojęciowa, która często pojawia się w dyskusjach specjalistów do spraw rynku pracy. Jest także tematem rozmów rodziców młodzieży szkolnej, nauczycieli oraz szkolnych doradców zawodowych. Pomocne w podejmowaniu decyzji edukacyjno-zawodowych przez uczniów mogą być aktualna wiedza i prognozy dotyczące przyszłości pracy. Cyfryzacja, automatyzacja, sztuczna inteligencja to współcześnie czynniki, które najbardziej dynamizują rynek pracy. Warto zaznaczyć, iż pojawiają się także inne ważne trendy, które znajdują swoje odzwierciedlenie w listach tzw. zawodów przyszłości.

Jakie zawody pojawią się na rynku pracy?

Publikowane są różne listy zawodów przyszłości. Jedna z nich to lista „Top 10 zawodów przyszłości w Polsce” według portalu InterviewMe:

1) specjalista z branży IT,
2) biotechnolog,
3) logistyk,
4) inżynier elektrotechnologii,
5) lekarz/pracownik usług medycznych,
6) trener/dietetyk,
7) specjalista ds. finansowych/doradca ds. finansów osobistych,
8) analityk big data/data scientist,
9) grafik komputerowy,
10) pracownik naukowy.

Zaproponowana lista wydaje się uzasadniona, ale też „oswojona”. Ciekawszą propozycją i zdecydowanie bardziej zagadkową jest lista zawodów Digital University. Z podanych propozycji zawodów można wnioskować, że zakłada się jeszcze bardziej dynamiczny postęp technologiczny. Według organizacji edukacyjnej Digital University w ciągu najbliższych ośmiu lat pojawią się na rynku pracy następujące stanowiska:

1. twórca organów (będzie polegała na tworzeniu części ciała i organów z komórek macierzystych oraz z tych materiałów, które dopiero przyniesie przyszłość, między innymi za sprawą drukarek 3D),

2. przepowiadacz trzęsień ziemi,

3. inżynier konstrukcji prowizorycznych (profesja wymagająca wiedzy i doświadczenia z zakresu inżynierii przemysłowej, ale także nowoczesnych technologii),

4. inżynier ds. śmieci,

5. instalator biofilmów,

6. rewilder (zadaniem będzie łagodzenie albo nawet odwrócenie skutków potocznie zwanej „betonozy”, czyli zalesianie, obsadzanie zielenią wolnych przestrzeni oraz tych, które już nie spełniają swojej funkcji i wymagają nowego zaaranżowania),

7. optymalizator ruchu dronów,

8. mechanik samochodów autonomicznych,

9. kierownik ds. projektowania inteligentnych domów,

10. planista metaverse,

11. kreator podróży w rzeczywistości rozszerzonej (będzie projektował i konstruował spersonalizowane historie, które staną się udziałem najbogatszych klientów),

12. doradca ds. walut cyfrowych,

13. menedżer zespołu człowiek-maszyna,

14. pracownik łańcucha dostaw,

15. audytor ds. stronniczości algorytmów.

O ile pierwsze zestawienie prezentuje zawody, które jesteśmy w stanie zidentyfikować w swoim otoczeniu, o tyle drugie zawiera określenia, których znaczenie nie jest powszechnie znane. Zaprezentowane na niej profesje można przyporządkować do kilku obszarów tematycznych:

• IT,

• medycyna,

• klimat,

• społeczeństwo i relacje społeczne.

Na podstawie artykułu Anny Wawrzonek

Kalendarz świąt zawodowych - maj

Potwierdzanie kompetencji twardych w szkole ponadpodstawowej

Potwierdzanie kompetencji twardych w szkole ponadpodstawowej – co uczeń powinien wiedzieć?

Pod pojęciem kompetencji twardych rozumiemy zakres wiedzy oraz zdolności, które mogąprzydaćsięnam w pracy na danym stanowisku. Zawiera siętu zarówno wiedza, jak i praktyczne umiejętności. Kompetencje zdobywamy ucząc sięw szkole, studiując oraz uczestnicząc w kursach i szkoleniach. Dowiedz się, co uczeńpowinien wiedziećna temat potwierdzania kompetencji twardych?

Kompetencje twarde to konkretne umiejętności techniczne lub specjalistyczne, które można zmierzyć i nauczyć się poprzez trening lub kształcenie. Są to zwykle umiejętności wymagane w konkretnych dziedzinach lub zawodach.

W jaki sposób pracodawca może zweryfikować kompetencje twarde?

Pracodawca może szybko zweryfikować, czy kandydat do pracy posiada dane umiejętności, prosząc np. o wypełnienie testu lub wykonanie zadania praktycznego. Potwierdzają je także różnego rodzaju dyplomy, licencje i certyfikaty. Możemy zaliczyć do nich m.in. znajomość języków obcych, prawo jazdy konkretnej kategorii, umiejętność obsługi danych programów komputerowych, umiejętność obsługi narzędzi biurowych (drukarka, skaner, ksero, fax itp.). Kompetencje twarde często są określane mianem bazowych. Są uznawane za podstawowe, czyli takie, bez których nie mamy możliwości udziału w rekrutacji na określone stanowisko.

Co uczeń szkoły podstawowej powinien wiedzieć o potwierdzaniu kompetencji twardych w szkole ponadpodstawowej?

1.   Branżowa szkoła I i II stopnia

W szkołach ponadpodstawowych uczniowie nabywają kompetencji twardych w zależności od kierunku kształcenia i mogą potwierdzać je na wiele sposobów. W szkole branżowej I stopnia uczniowie zdają egzaminy czeladnicze. W szkole branżowej II stopnia kształcenie prowadzone jest dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia w zawodach, w których wyodrębniono kwalifikację wspólną dla zawodu nauczanego w branżowej szkole I i II stopnia. Do branżowej szkoły II stopnia przyjmuje się kandydatów, którzy ukończyli branżową szkołę I stopnia w okresie ostatnich 5 lat szkolnych. Muszą mieć także potwierdzone kompetencje twarde, czyli posiadać:

• świadectwo ukończenia branżowej szkoły I stopnia oraz
• zaświadczenie o zawodzie nauczanym w branżowej szkole I stopnia, którego zakres odpowiada pierwszej kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie nauczanym w branżowej szkole II stopnia, do której ubiegają się o przyjęcie.

2.   Technikum

W technikum uczniowie potwierdzają swoje kompetencje twarde poprzez zdawanie egzaminów zawodowych z kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie. Egzaminy składają się z części teoretycznej i praktycznej. Zdający otrzymuje certyfikat kwalifikacji zawodowej, wydany przez komisję okręgową. Osoba, która posiada certyfikaty kwalifikacji zawodowej potwierdzające wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w danym zawodzie oraz posiada odpowiedni poziom wykształcenia, otrzymuje dyplom zawodowy. Do dyplomu zawodowego dołącza się Europass – Suplement. Stanowi on uzupełnienie informacji zawartych w dyplomie i ma ułatwić ich lepsze zrozumienie, przede wszystkim przez pracodawców i instytucje za granicą.

Uczniowie branżowej szkoły I stopnia niebędący młodocianymi pracownikami, uczniowie branżowej szkoły II stopnia i uczniowie technikum mogą przystąpić do stażu uczniowskiego, po ukończeniu, którego ich kompetencje twarde zostają potwierdzone przez pisemne zaświadczenie. Po ukończeniu szkoły branżowej II stopnia, technikum oraz liceum ogólnokształcącego uczniowie mogą przystąpić także do matury i otrzymać świadectwo dojrzałości, które jest niezbędne do aplikowania na studia.

Na podstawie artykuły Edyty Załogi zawartym w czasopiśmie „Nowoczesne doradztwo zawodowe”

Rola wychowawcy klasy w tranzycji ósmoklasisty ze szkoły podstawowej do ponadpodstawowej

Rola wychowawcy klasy w tranzycji ósmoklasisty ze szkoły podstawowej do ponadpodstawowej

W szkole podstawowej w realizowanie zadań z zakresu doradztwa zawodowego angażowanych jest wiele osób. Należą do nich m.in. wychowawcy klas. Podejmują działania dydaktyczne, ale i opiekuńczo-wychowawcze. Wśród zadań wychowawcy można wymienić wspieranie uczniów w wyborach edukacyjno-zawodowych. Odgrywa on więc ważną rolę w zakresie doradztwa zawodowego. Jednym z ważnych zadań wychowawcy klasy jest przygotowanie ósmoklasisty do zmiany szkoły z podstawowej na ponadpodstawową.

Wychowawca klasy jest osobą, która prowadzi uczniów najczęściej od klasy IV do VIII szkoły podstawowej. Zdarzają się sytuacje będące odstępstwami od tej reguły, ale tylko wtedy, gdy jest taka konieczność. Zatem wychowawca klasy ma bardzo wiele okazji do poznawania uczniów, ich biografii. Najczęściej poza zajęciami z wychowawcą uczy swoją klasę określonego/-ych przedmiotu/-ów, aby mieć więcej możliwości kontaktów z powierzonymi mu uczniami.

Wychowawca klasy wspiera uczniów podczas lekcji

Wychowawca klasy bardzo często uczy swoją klasę jakiegoś przedmiotu. Jest to wspaniała okazja do zintensyfikowania kontaktów z uczniami. Warto też przeprowadzać rozmowy na temat bieżących spraw nie tylko tych związanych z danym przedmiotem szkolnym. Wychowawca klasy jako nauczyciel przedmiotu jest dobrym znawcą talentów uczniów, zainteresowań, pasji, które może zaobserwować podczas prowadzonych lekcji.

Rola wychowawcy klasy w pomocy uczniom w tranzycji do szkół ponadpodstawowych

Wychowawca klasy jest blisko spraw uczniów. Towarzyszy im w procesie dydaktycznym, ale przede wszystkim w procesie wychowawczym. Zna swoich uczniów, ich atuty, mocne strony, zasoby. Umie określić ich strony do rozwoju, wymagające pracy, zaangażowania w ich zmianę, weryfikację. Wychowawca klasy współpracuje z doradcą zawodowym, pedagogiem, osobami, które realizują doradztwo zawodowe w szkole. Dostarcza informacji, dzieli się swoimi obserwacjami. Współpracuje także z rodzicami. Wspiera ich w różnych kwestiach natury wychowawczej, a także w aktywnościach związanych z doradztwem zawodowym. Sam też pyta rodziców, gromadzi informacje o uczniach, ich potencjale. Wychowawca klasy zna kontekst społeczny decyzji, wyborów, trudności swoich uczniów. Jednakże odgrywa też ważną rolę we wspieraniu swoich uczniów w zakresie doradztwa zawodowego.

Nauczyciel wychowawca bardzo często podejmuje następujące aktywności wpisujące się w proces tranzycji:

• omawia w ramach zajęć z wychowawcą tematy związane z doradztwem zawodowym,
• organizuje spotkania z przedstawicielami szkół ponadpodstawowych,
• zbiera informacje o postępowaniach rekrutacyjnych w interesujących uczniów szkołach ponadpodstawowych,
• wspiera podczas składania dokumentów do szkół ponadpodstawowych,
• wspiera uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi (np. udziela informacji o możliwości kontaktu z doradcą zawodowym, o przeciwwskazaniach zdrowotnych, o konieczności przekazania dokumentacji ucznia z tego zakresu do szkoły ponadpodstawowej),
• kontaktuje się ze szkołami ponadpodstawowymi, gdy uczniowie zgłaszają jakieś pytania, trudności, wątpliwości dotyczące informacji o szkole czy rekrutacji,
• sprawdza, czy uczniowie mają aktualne, rzetelne informacje o interesujących ich zawodach,
• zwraca uwagę uczniom na konieczność postępowania zgodnie z wymogami rekrutacyjnymi w szkołach ponadpodstawowych,
• motywuje do pracy np. nad przygotowaniami do egzaminów ósmoklasisty,
• wyjaśnia różne kwestie związane z przygotowaniami do nauki w nowej szkole.

Podsumowując, rola, jaką odgrywa wychowawca klasy, jest niezwykle ważna. Oczywiście wyżej wymienione zadania mogą być zmieniane, weryfikowane.

Wiele zależy od podziału kompetencji poszczególnych osób pracujących w danej szkole. Inaczej może być, gdy w szkole jest zatrudniony doradca zawodowy, a inaczej, gdy go nie ma. Jednakże wychowawca klasy najczęściej jest osobą bardzo zaangażowaną w przygotowanie uczniów do bycia, odnalezienia się w nowej szkole.

Na podstawie artykułu Katarzyny Durczak zawartego w czasopiśmie „Nowoczesne Doradztwo Zawodowe”

Kalendarz świąt zawodowych - kwiecień

Kolej na szkołę ponadpodstawową

Portfolio ucznia

Czym jest i dlaczego warto zrobić portfolio ucznia?

Czym jest portfolio? Są to celowo zebrane prace ucznia dokumentujące jego wysiłki, postępy i osiągnięcia ukierunkowane na wybór kariery zawodowej. Czasem jest utożsamiane z teczką, segregatorem, w którym gromadzić można rozmaite dokumenty, prace, materiały. Nie jest to jednak właściwy sposób myślenia o portfolio, jeśli wziąć pod uwagę cel jego przygotowywania z perspektywy doradztwa zawodowego.

Myśląc o projektowaniu kariery, o wyborach edukacyjnych i zawodowych ucznia, portfolio warto postrzegać jako narzędzie, które może być źródłem informacji przydatnych dla ucznia podczas podejmowania decyzji edukacyjno-zawodowych. Oczywiście w późniejszych etapach projektowania kariery cel przygotowywania portfolio może się zmieniać.

Co ma zawierać i jak ma wyglądać portfolio zawodowe ucznia?

Portfolio jako okno wystawowe to zaproszenie do myślenia o portfolio jako prezentacji, refleksji nad autoprezentacją. Jest to możliwość zaprezentowania swojego potencjału, osiągnięć, doświadczeń. Portfolio z perspektywy metodyki pracy doradcy zawodowego to metoda pozwalająca uczniowi szkoły podstawowej na dokumentowanie własnej pracy, której celem jest dokonanie wyboru edukacyjno-zawodowego.

Portfolio może zawierać:

• dokumenty (świadectwa, dyplomy, poświadczenia udziału, certyfikaty, zaświadczenia, prace, zdjęcia, filmiki, screen stron),

• materiały wypracowane przez ucznia (w szkole, w domu) podczas różnych zajęć.

Nie ma jednego i uniwersalnego wzoru portfolio. Kształt i zawartość zależą od celu, w jakim jest ono tworzone. Także forma może być różna (teczka, segregator, portfolio online, portfolio fotograficzne w formie papierowej lub cyfrowej).

Myśląc o uczniu szkoły podstawowej, można zaproponować przygotowanie teczki, która będzie spersonalizowana i odpowiednio oznaczona, opisana przez ucznia.

Przykład struktury i formy portfolio ucznia szkoły podstawowej

Nie ma jednego, uniwersalnego zestawu wskazówek, które mówią, jak stworzyć i jak powinno wyglądać portfolio zawodowe. Celem pracy ucznia jest pokazanie siebie z jak najlepszej strony, jednak cel ten można osiągnąć na różne sposoby. Poniżej zamieszczam przykładową strukturę, jednak zwracam uwagę, że portfolio może przybierać różne formy. Uczniowie mogą zamieścić w nim krótki opis siebie, swoje najlepsze prace, informacje o tym, czym lubią się zajmować. 

I. Moje zasoby:

1. zainteresowania (np. kwestionariusze, testy, opisy, karty pracy, wykonane ćwiczenia),

2. umiejętności (np. kwestionariusze, karty pracy, opisy, wykonane ćwiczenia),

3. uzdolnienia (np. testy, kwestionariusze, karty pracy, opisy, wykonane ćwiczenia),

4. wartości (karty pracy, opisy, wykonane ćwiczenia, refleksje),

5. moje mocne i słabe strony (np. karty pracy, ćwiczenia, autorefleksja),

6. stan zdrowia (np. zgromadzone informacje, autorefleksja, opisy przeciwwskazań do wyboru wybranych zawodów).

II. Informacje o zawodach (np. ankiety o zawodach, opisy wybranych zawodów, linki do stron internetowych z zasobami informacji o zawodach, informacje o sytuacji wybranych zawodów na rynku pracy, ćwiczenia/zadania, karty pracy).

III. Informacje o szkołach (dane teleadresowe, oferty edukacyjno-zawodowe wybranych szkół, linki do stron internetowych szkół ponadpodstawowych, informacje o miejscach praktyk, zajęciach dodatkowych, kryteria rekrutacyjne, atuty wybranych szkół, karty pracy, ćwiczenia/zadania, własne refleksje).

IV. Informacje o rynku pracy (sytuacja na rynku pracy – statystyki, zapotrzebowanie na określone zawody, lokalni pracodawcy, oczekiwania pracodawców, karty pracy, ćwiczenia/zadania).

V. Planuję… (karty pracy: planowanie, cele, ich formułowanie, indywidualny plan działania, podejmowanie decyzji, bilans zasobów, ćwiczenie/zadania, autorefleksja, informacje o instytucjach pomagających w zakresie doradztwa zawodowego).

VI. Moje dokumenty (świadectwa, dyplomy, poświadczenia udziału, certyfikaty, zaświadczenia, prace, zdjęcia, filmiki, screen strony internetowej szkoły dotyczący np. osiągnięć ucznia, prezentacje zasobów własnych, informacje o wolontariacie, przynależności np. do kół, stowarzyszeń, informacje na temat zrealizowanych projektów)

VII. Notatki (zapisy różnych informacji użytecznych w projektowaniu kariery np. tematy do rozważenia, metafory, przemyślenia).

Jeśli w szkole aktywnie działa koło wolontariatu, uczniowie angażują się w wiele działań na rzecz środowiska lokalnego, to może dodatkowo pojawić się punkt „Wolontariat, doświadczenie pracy”. Przede wszystkim należy jednak pamiętać, że kluczową rolę odgrywa inwencja ucznia. Portfolio może mieć dowolną formę, może być przygotowane w formie teczki lub elektronicznie. Dużo w tym zakresie zależy od potrzeb i umiejętności ucznia. Najważniejsze jest, aby było czytelne i wspierało autopromocję ucznia. 

Portfolio jest narzędziem, którego zasoby mogą pomóc w dokonywaniu wyborów edukacyjno-zawodowych. Istotne, aby jego tworzenie miało charakter ciągły, było aktualizowane, przyciągało, dawało uczniowi wiele do myślenia, angażowało jego emocje, zapraszało do refleksji.

Na podstawie: www.nowoczesnedoradztwo.pl

Barometr zawodów w roku 2023

W Barometrze Zawodów na rok 2023 zawarto 168 pozycji. Prognozuje się, że w roku 2023 będzie 27 zawodów deficytowych, 141 zrównoważonych, natomiast nie przewiduje się zawodów nadwyżkowych. Przykładowo, jeśli chodzi o zmianę przynależności do danej kategorii to dla zawodów takich jak:

• betoniarze i zbrojarze oraz brukarze,

• robotnicy obróbki drewna i stolarze,

• piekarze,

• ratownicy medyczni

zmieniła się kategoria z deficytowych na zrównoważone. Odwrotny proces zanotowano dla nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących oraz nauczycieli szkół specjalnych i oddziałów integracyjnych. 

Najwięcej deficytów, od lat, notuje się w branży budowlanej. Prognozuje się, że braki będą także w branży medyczno-opiekuńczej. W Polsce w 2023 roku przewiduje się braki w przypadku:

• pielęgniarek i położnych w 336 powiatach (na 380 w kraju),

• psychologów i psychoterapeutów w 329 powiatach,

• lekarzy w 321.

W branży produkcyjnej brakować będzie elektryków, elektromechaników i elektromonterów, operatorów obrabiarek skrawających, spawaczy, ślusarzy.

W branży transportowo-spedycyjno-logistyczno-samochodowej zawody deficytowe to:

• kierowcy autobusów,

• kierowcy samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych,

• magazynierzy,

• mechanicy pojazdów samochodowych.

W branży edukacyjnej obserwuje się braki dla takich zawodów jak:

• nauczyciele praktycznej nauki zawodu,

• nauczyciele przedmiotów zawodowych,

• nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących,

• nauczyciele szkół specjalnych i oddziałów integracyjnych.

Zakłada się, że deficyt nauczycieli:

• praktycznej nauki zawodu w 2023 roku pojawi się w 258 powiatach (na 380 w kraju),

• przedmiotów zawodowych w 254,

• przedmiotów ogólnokształcących w 258,

• szkół specjalnych w 219.